Çevrimdışı
4- TARİH BİLİMİNİN YÖNTEMİ
Yöntem: Bir sonuca ulaşmak için bilim ve mantığa uygun bir şekilde yapılan araştırma biçimine yöntem denir.
Fen bilimleri ile sosyal bilimlerin yöntemleri birbirinden farklıdır.
TARİH ARAŞTIRMA YÖNTEMİ
a- Tarama (Kaynak Arama)
- Tarihe kaynaklık edebilecek her türlü bilgi ve verilerin bulunması aşamasıdır.
- Kaynaklar, oluştuğu döneme ve tarihçinin kullanım önceliğine göre iki guruba ayrılır.
- Birinci el kaynaklar: Tarihi olayın geçtiği döneme aittirler.
- İkinci el kaynaklar: Tarihi olayın geçtiği dönemin kaynaklarından yararlanılarak hazırlanmışlardır.
Tarihi kaynaklar, bilgi veren kaynağın ve malzemelerin türüne göre:
- Yazılı kaynaklar
- Sözlü kaynaklar
- Kalıntılar kaynaklar
- Çizili, sesli ve görüntülü kaynaklar
b- Tasnif (Sınıflandırma)
- Tarama sonucu elde edilen bilgi ve belgeler, tarihçi tarafından çalışma amacına göre, kronolojik (zaman), konu ve mekâna göre (yer) sınıflandırılır. Böylece araştırılan konunun ana başlıkları ve içindekiler bölümü oluşmuş olur.
c- Tahlil (Çözümleme – Analiz)
- Elde edilen verilerin kaynak ve bilgi yönünden yeterli olup olmadığının kontrol edilmesi aşamasıdır.
d- Tenkit (Eleştiri – Kritik)
- Toplanan verilerin gerçekliği ve bilgi açısından güvenilirliğinin tespit edildiği aşamasıdır.
- Dış tenkitten sonra kullanılabilecek olan eserler iç tenkide göre değerlendirilir.
UYARI: Okuduğunuz bir kitabın iç ve dış tenkidinin (eleştiri) yapılması performans (başarım) görevi olarak verilmiştir.
e- Terkip ( Sentez – Birleştirme)
Toplanan verilerin birleştirilerek sonuca ulaşılması amacıdır. Bu aşamada olaylar değişik açılardan (kültürel, ekonomik vb.) incelenerek sonuca ulaşılır.
Tarihi olayları yazarken aşağıdaki tarihi olayların özellikleri dikkate alınmalıdır.
1- Tarih, geçmişte yaşanan olaylardır. Tekrarlanması mümkün değildir. Bu nedenle, tarihsel araştırmalarda deney veya gözlem metodu kullanılamaz.
2- Tarihi olaylar belli bir coğrafi mekânda ve belli bir kronolojik zaman dilimi içinde meydana gelirler. Bu nedenle yer ve zaman belirtilmelidir.
3- Tarihsel olaylar belgelere dayanır. Belgelerin varlığı bilimsel ve doğru olmasını sağlar.
4- Tarihsel olaylarda neden-sonuç ilişkisi mutlaka kurulması gerekir. Çünkü tarihsel olaylar kesintisiz olarak devam etmektedir.
5- Tarihi olayların belli bir kanunu veya kuralı yoktur. Yapılan araştırmalarda ortaya çıkan her yeni bilgi var olan bilgilerimizi doğrulayabilir, eksikleri tamamlayabilir veya değişmesini sağlayabilir.
6- Tarihi olaylar, günümüzün değer yargılarına göre değil, olayların geçtiği zamanın ve yerin koşulları göz önüne alınarak değerlendirilmelidir.
UYARI: Tarih araştırma yöntemlerini kullanarak ailenizin kısa bir tarihini yazma çalışması performans (başarım) görevi olarak verilmiştir.
Yöntem: Bir sonuca ulaşmak için bilim ve mantığa uygun bir şekilde yapılan araştırma biçimine yöntem denir.
Fen bilimleri ile sosyal bilimlerin yöntemleri birbirinden farklıdır.
| FEN BİLİMLERİ | SOSYAL BİLİMLER (Tarih) |
| Gözlemlere, deneylere, laboratuar ölçümlerine, formüllere, kural, yasa ve sonuçlara dayalı yöntem kullanır. | Geçmişte yaşanmış olayları konu edindiği için; deney, gözlem, formül, kural ve yasa koyamaz. Bilim olma özelliğini ARAŞTIRMACI ve SORGULAMACI özelliğinden alır. |
TARİH ARAŞTIRMA YÖNTEMİ
a- Tarama (Kaynak Arama)
- Tarihe kaynaklık edebilecek her türlü bilgi ve verilerin bulunması aşamasıdır.
- Kaynaklar, oluştuğu döneme ve tarihçinin kullanım önceliğine göre iki guruba ayrılır.
- Birinci el kaynaklar: Tarihi olayın geçtiği döneme aittirler.
- İkinci el kaynaklar: Tarihi olayın geçtiği dönemin kaynaklarından yararlanılarak hazırlanmışlardır.
Tarihi kaynaklar, bilgi veren kaynağın ve malzemelerin türüne göre:
- Yazılı kaynaklar
- Sözlü kaynaklar
- Kalıntılar kaynaklar
- Çizili, sesli ve görüntülü kaynaklar
b- Tasnif (Sınıflandırma)
- Tarama sonucu elde edilen bilgi ve belgeler, tarihçi tarafından çalışma amacına göre, kronolojik (zaman), konu ve mekâna göre (yer) sınıflandırılır. Böylece araştırılan konunun ana başlıkları ve içindekiler bölümü oluşmuş olur.
c- Tahlil (Çözümleme – Analiz)
- Elde edilen verilerin kaynak ve bilgi yönünden yeterli olup olmadığının kontrol edilmesi aşamasıdır.
d- Tenkit (Eleştiri – Kritik)
- Toplanan verilerin gerçekliği ve bilgi açısından güvenilirliğinin tespit edildiği aşamasıdır.
- Dış tenkitten sonra kullanılabilecek olan eserler iç tenkide göre değerlendirilir.
| DIŞ TENKİT | İÇ TENKİT |
| Eserin adı, basıldığı yer ve basım tarihi vs. | Yazar görüşlerinin eser üzerindeki etkileri |
| Belgelerin orijinalliği, tarihi vs araştırılır | Verilen bilgilerin farklı kaynaklarda ne şekilde yer aldığına bakılır. |
UYARI: Okuduğunuz bir kitabın iç ve dış tenkidinin (eleştiri) yapılması performans (başarım) görevi olarak verilmiştir.
e- Terkip ( Sentez – Birleştirme)
Toplanan verilerin birleştirilerek sonuca ulaşılması amacıdır. Bu aşamada olaylar değişik açılardan (kültürel, ekonomik vb.) incelenerek sonuca ulaşılır.
Tarihi olayları yazarken aşağıdaki tarihi olayların özellikleri dikkate alınmalıdır.
1- Tarih, geçmişte yaşanan olaylardır. Tekrarlanması mümkün değildir. Bu nedenle, tarihsel araştırmalarda deney veya gözlem metodu kullanılamaz.
2- Tarihi olaylar belli bir coğrafi mekânda ve belli bir kronolojik zaman dilimi içinde meydana gelirler. Bu nedenle yer ve zaman belirtilmelidir.
3- Tarihsel olaylar belgelere dayanır. Belgelerin varlığı bilimsel ve doğru olmasını sağlar.
4- Tarihsel olaylarda neden-sonuç ilişkisi mutlaka kurulması gerekir. Çünkü tarihsel olaylar kesintisiz olarak devam etmektedir.
5- Tarihi olayların belli bir kanunu veya kuralı yoktur. Yapılan araştırmalarda ortaya çıkan her yeni bilgi var olan bilgilerimizi doğrulayabilir, eksikleri tamamlayabilir veya değişmesini sağlayabilir.
6- Tarihi olaylar, günümüzün değer yargılarına göre değil, olayların geçtiği zamanın ve yerin koşulları göz önüne alınarak değerlendirilmelidir.
UYARI: Tarih araştırma yöntemlerini kullanarak ailenizin kısa bir tarihini yazma çalışması performans (başarım) görevi olarak verilmiştir.