Küba Krizi (Küba Füze Krizi - Cuban Missile Crisis)

Krizin esas sebebi Amerkan Hükümeti'nin Fidel Kastro yönetimini devirmek istemesidir. Bu çerçevede Amerika Latin Amerika ülkeleri ile hareket ederek Katsro yönetimini yıkmayı, hatta Küba'yı ele geçirmeyi planladıysa da başarılı olamadı.
Diğer sebebi ise SSCB'nin bu durumdan faydalanarak Küba'ya destek çıkmasıdır.

3. sebep ise SSCB'nin Küba krizinden faydalanarak ABD'den bir takım ödünler koparmak istemesi. (Mesela Türki'deki füzelerin kaldırılması.)


1 Mayıs 1960'da yaşanan U2 Krizi, ABD - SSCB ilişkilerini daha da gerginleştirirken Küba ile SSCB'yi daha yakınlaştırdı ve Küba'da SSCB füzeleri konuşlandırılmaya başladı.

Bu olay aslında Khrushchev tarafından planlanmış olan bir soğuk savaş oyunuydu. ABD birazcık olayın üstüne gittiğinde füzeler sökülecek ve ABD'den tavizler koparılacaktı.

Küba'ya yerleştirilen füzeler Amerika tarafından fotoğraflanınca bunalım şiddetlendi. Küba, ABD (NATO ve Birleşmiş Miletlere danışmadan) savaş gemileri tarafından abluka altına alındı. (Füzelerin ateşleme parçalarının Küba'ya ulaşmaması için) ABD ve SSCB liderleri Kennedy ve Khrushchev arasında mektuplaşmalar başladı. Küba ve Türkiye'deki füzelerin sökülmesi ile olay sonuçlandı.


* Ekim Füzeleri bunalımı, biraz da çelişkili olarak, soğuk savaşın doruk noktasına vardığı bir dönemde “yumuşama” ve “görüşme” havası yaratmıştır. Nükleer savaşın eşiğine gelindiğini anlayan taraflar, bu bunalımdan sonra daha temkinli olacaklardır. (Örneğin ABD Türkiye’deki Jüpiter füzelerini tek taraflı bir kararla sökmeye başlamıştır.)

* NATO üyeleri, daha doğrusu NATO’nun Avrupa kanadı, böyle büyük bir bunalımda (kendilerini de tehikeye atan bir durum olsa dahi) görüşlerinin alınmayacağını, ABD’nin tek başına hareket edeceğini anlamışlardır.

* SSCB’de Khrushchev serüvencilik suçlamasıyla iktidardan düşürüldü.

* Ekim Füzeleri bunalımı, o dönemki iki kutuplu dünya düzeninde, blokları oluşturan devler arasındaki ilişkileri de etkiledi. Doğu Bloku içinde Çin-Sovyet anlaşmazlığı açığa çıktı. Pekin, Moskova’yı “devrimci davaya ihanetle” suçladı. Moskova Pekin’i serüvencilikle itham etti. Batı Bloku’nda Fransa iki süper devlet arasında denge kuracak bir “Batı Avrupa Koalisyonu” girişimi başlattı ve ABD ile ilişkilerini gevşetme yönünde önemli adımlar atarak kendi nükleer programnı başlatttı.

* ABD ve SSCB Ekim Füzeleri bunalımından sora nükleer silahların yayılmasını önlemek için Moskova’da 5 Temmuz 1963’te “Nükleer Silah Denemelerinin Kısmi Yasaklanması Anlaşması”nı imzaladılar. (Bu anlaşma atmosferde, uzayda ve denizaltında nükleer denemeleri yasaklıyor ancak toprak altındaki nükleer denemelere izin veriyordu.)

* Ekim Füzeleri bunalımı, bölgesel bir çatışmada geleneksel (klasik) silahların önemini artırmıştır.

* Herhangi bir bunalım sırasında Washington ve Moskova arasında doğrudan bir haberleşme hattının kurulması gerekliliği ortaya çıkmıştır. İki başkent arasında anında haberleşmeyi sağlayacak telefon hattı (hotline) kurulmuştur.

* Türkiye iki süper güç arasında sıkıştığını farketmiş ve coğrafi konumu ile ABD`ye olan yakınlığının kendisi açısından olumsuz sonuçları olabileceğini görmüştür.

Vikipedi'den faydalanılmıştır.

Fidel Kastro 1959'da Batista diktatörlüğünü yıkarak Sosyalist - Marksist - Leninist bir yönetim şekli kurmuştur.

ABD'nin Kastro'ya Karşı Olmasının Sebepleri:

a) Yönetim şeklinin SSCB'ye yakın olması.
b) Küba'nın ABD açısından stratejik konumu. (Sosyalist bir devletin ABD'ye bu kadar yakın oluşu.)
c) Castro'nun Küba'da faaliyet gösteren ABD şirketlerinin faaliyetlerini kısıtlaması.

Küba Buhranının Sebepleri:

1. Amerkan Hükümeti'nin Fidel Kastro yönetimini devirmek
2. SSCB'nin bu durumdan faydalanarak Küba'ya destek çıkması
3. SSCB'nin Küba krizinden faydalanarak ABD'den bir takım ödünler koparmak istemesi. (Mesela Türkiye'deki füzelerin kaldırılması.)

Domuzlar Körfezi Çıkartması

1961 yılında ABD´nin desteğini arkasına alan sürgün Kübalılar, Castro rejimini yıkmak için Domuzlar Körfezi'nden başarısız bir çıkarma girişiminde bulundular.
Çıkarma birlikleri Küba ordusu tarafından kolayca geri püskürtüldüler. İşgalcilerin hemen hepsi ya öldürüldü ya da esir edildi. Esir edilenler de vatana ihanet suçundan 30 yıl hapse çarptırıldı. Daha sonra ABD ile yapılan pazarlıklarla bu esirler 53 milyon dolarlık yiyecek ve ilaç yardımı karşılığında serbest ABD’ye karşı Küba'nın yanında yer aldı.

Küba Bunalımının Ortaya Çıkışı

ABD’nin Türkiye’ye, SSCB’nin de Küba’ya nükleer başlıklı füze yerleştirmesi ile başlayan, Ekim 1962’de dönemin iki süper gücünü karşı karşıya getiren ve dünyayı nükleer savaş tehditi altında bırakan bunalım görülmüştür. Söz konusu bunalım “Küba Füzeleri Bunalımı” veya “Küba’da Ekim Füzeleri Bunalımı” olarak da bilinir.

Küba Bunalımının Sonuçları

1. Karşılıklı olarak her iki ülkede nükleer başlıklı füzeleri sökme kararı almıştır.
2. Yumuşama döneminin başlamasında etkili olmuştur.

ABD ve SSCB Ekim Füzeleri bunalımından sora nükleer silahların yayılmasını önlemek için Moskova’da 5 Temmuz 1963’te “Nükleer Silah Denemelerinin Kısmi Yasaklanması Anlaşması”nı imzaladılar. (Bu anlaşma atmosferde, uzayda ve denizaltında nükleer denemeleri yasaklıyor ancak toprak altındaki nükleer denemelere izin veriyordu.)