Türklerde Tarih Yazıcılığı Ders Notu

2- TÜRKLERDE TARİH YAZICILIĞI

a. Osmanlılar Döneminde Tarih Yazıcılığı

- Osmanlı tarih yazıcılığında temel amaç, devletin başarılarının gelecek kuşaklara aktarılması ve devletin uygulamalarında sonradan ortaya çıkabilecek iddia ve taleplere kanıt göstermektir.

- Osmanlı tarih yazıcılığı Avrupa'dan etkilenmiştir. 18. yy başlarından itibaren vakanüvislik, Osmanlı merkez teşkilatında devlet tarihçiliği olarak yerleşmiştir. Vakanüvisler, kendilerinden önce yazılanları derlemişler ve görevli bulundukları dönemin olaylarını eklemişlerdir. Osmanlılarda vakanüvislerden önce olayların kayıtlarını Şehnameci adı verilen görevliler tutmuşlardır. İlk vakanüvis, Halepli Mustafa Namia Efendidir.

b. Cumhuriyet Döneminde tarih Yazıcılığı

- Cumhuriyet döneminde yeni tarih anlayışının ortaya çıkmasında Atatürk'ün rolü büyüktür.
- Atatürk, yaptığı inkılâpları halka ve meclise anlatmak için tarihin tanıklığına başvurmuş ve bu sayede halkı ve muhaliflerini ikna etmiştir.
- I. Türk Tarih Kongresi çalışmaları sonucunda Osmanlı tarih yazıcılığının mirası olan İslam merkezli tarih yorumlarına alternatif olarak Türk Tarih Tezi ortaya çıkmıştır.
- Atatürk‟ün kurduğu Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (Türk Tarih Kurumu) nin amacı, İslam, Türk ve dünya tarihini incelemektedir. Kitaplar, kongreler, seminerler yapmakta ve kazılar yapmaktadır.

2. Türklerde Tarih Yazıcılığı

a. Osmanlılarda Tarih Yazıcılığı
+ Osmanlılarda tarih yazıcılığı bir devlet politikası olarak; yöneticilerin hayatı, başarıları, yaşanan siyasi ve askeri olayların anlatılması şeklinde gelişmiştir.
+ Osmanlı tarih yazıcılığının amacı; gelecek nesillere devletin zaferlerini ve başarılarını aktarmaktır.
+ Olaylann kaydını önce "şehnameciler" tutmuşlar,
+ 18. yüzyıldan itibaren ise vakanüvis adıyla devlet tarihçisi sıfatını taşıyan kişiler yazmışlardır.
+ İlk vakanüvis, Halepli Mustafa Naima Efendi'dir. Naima Efendi, tarihi olaylara sosyolojik yorumlar da yapmıştır.
+ Vakanuvislerin yazdıkları dışında yazılmış olan önemli tarih eserleri de şunlardır:
• Hoca Sadeddin Efendi Tarihi
• Aşık Paşazade Tarihi
• Oruç Bey Tarihi
• Peçevi
• Selaniki Tarihi
• Ahmet Cevdet Paşa Tarihi

b. Cumhuriyet Dönemi'nde Tarih Yazıcılığı
+ Cumhuriyet Dönemi'nde Atatürk'ün yeni tarih anlayışı doğrultusunda önemli çalışmalar başlamıştır.
+ Atatürk, milli mücadele yıllannda kitleleri ikna etmek için sık sık tarihten örnekler vermiştir.
+ I. Türk Tarih Kongresi'nde "Anadolu ve Türk Tarihi" konusunda çalışmalar yapılmış, Türk tarih tezi ortaya çıkarılmıştır. Bu tez, Türklerin dünya uygarlığının gelişiminde önemli bir yere sahip oldugunu ispata çalışmıştır.
+ Atatürk'ün 1931'de kurduğu Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti'nin amacı, Türk, İslam ve dünya tarihini incelemek ve elde edilen sonuç ları yaymaktır. Kurum, bu amaçla toplantılar, konferanslar, kongreler , kazılar yapmakta, Türk ve T ürkiye tarihi ile ilgili kitaplar yayımlamaktadır.