Rusya'nın Genişleme Politikası ve Osmanlı-Rus İlişkileri Konu Anlatımı

• 18. yyda Rus Çarı I. Petro, Rusya'nın hedeflerini bir politika olarak belirlemişti.

Rusya'nın Hedefleri

• Sıcak denizlere açılmak.
• Rusya'yı bir Avrupa devleti haline getirmek
• Slavları ve Ortodoksları birleştirmek

Rusya'nın Sıcak Denizlere Açılabilmesi İçin;

• Öncelikle Osmanlı'nın elindeki Kırım, Lehistan ve Kafkasya topraklarına,
• Sonra da Balkanlara,
• Hatta İstanbul Bogazı'na sahip olması gerekiyordu.
• Güçlenen Rusya, tarihi hedeflerini gerçekleştirmek için Lehistan, Balkanlar ve Kırım'ı almak istiyordu.
• Özellikle Kırım, Rusya için çok önemliydi. Osmanlı da Kırım'ı İstanbul'un kapısı olarak görüyordu.
• Osmanlı Devleti, yarı bağımsızlık verdiği Türk ve Muslüman Kırım toprakları için savaşmaktan çekinmedi.

Rus-Avusturya İttifakı ile Osmanlı Devleti Arasındaki Savaşlar (1736-1739)

• Rusya'nın Lehistan'ın iç işlerine karışması ve sınır olaylarını gerekçe göstererek 1736'da Kırım'ı işgal etmeleri üzerine Osmanlı-Rus ilişkileri bozuldu.
• Padişah I. Mahmut döneminde, Osmanlı Devleti Rusya'ya savaş açtı.
• Savaş öncesi ittifak antlaşması yapan Avusturya ve Rusya birlikte hareket etti.
• Buna gore; Rusya Kırım'ı, Avusturya da Sırbistan ve Bosna-Hersek'i alarak Osmanlı topraklarını paylaşacaktı.
• Osmanlı'nın elindeki Azak Kalesi'ni alan Ruslar, Osmanlı'ya karşl savaşan İran'ı da desteklediler.
• Ancak, Osmanlılar iki cephede başarılar elde etti.
• Rusya'nın Kırım kuvvetlerine yenilmesi, İsveç'in Osmanlı Devleti'nin yanında savaşa girme ihtimali Rusya'yı barışa zorladı.
• Osmanlı Devleti, Avusturya ve Rusya ile ayrı ayrı Belgrad Antlaşması imzaladı (1739).

Bu antlaşmaya göre;

• Avusturya, Pasarofça Antlaşması ile aldıgı Belgrad'ı geri verdi.
• Azak Kalesi yıkılmak şartıyla Rusya 'ya verildi.
• Rusya, Karadeniz'de hiçbir ticaret ve savaş gemisi bulunduramayacak, savaşta aldıgı yerleri geri verecekti.

Belgrad Antlaşması'nın Önemi

• Belgrad Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin Batı'da imzaladıgı son kazançlı antlaşmadır.
• Osmanlı'nın Avrupa'ya açılan kapısı Belgrad, tekrar ele geçirmiş oldu.
• Belgrad Antlaşması, Karadeniz'in Osmanlı'ya ait olduğunu belirten en son antlaşmadır.

1740 Kapitülasyonları

• Belgrad Antllaşması'na arabuluculuk yapan Fransa 1740 kapitülasyonlarının sürekli hale gelmesini sağladı.

1535 ve 1740 kapitülasyonları arasındaki farklılıkları açıklayarak ve bu farklılıklardan yola çıkarak kapitülasyonların Osmanlı ekonomisi üzerindeki etkilerini tartışınız.

1535 kapitülasyonları padişahın saltanat süresince geçerli iken 1740 kapitülasyonları sürekli hale geldi. Avrupalı devletler sanayi inkılabını gerçekleştiremeyen Osmanlı'yı kapitülasyonlar sayesinde açık pazar haline haline getirerek Osmanlı ekonomisini çökerttiler.

Lehistan Sorunu ve Osmanlı-Rus Savaşı (1768-1774)

• Rusya'nın Balkanlara ulaşabilmesi için Lehistan'ı ele geçirmesi gerekiyordu.
• Rusya, 1763'te Leh kralının ölmesi üzerine istediği kişiyi kral seçtirmek için Lehistan'a bir ordu gönderdi. Bu gelişmeler sonrasında Lehistan'da ayaklanma çıktı.
• Rus ordularından kaçan Lehler, Osmanlı topraklarına sığındı.
• Lehleri takip eden Rusların, Osmanlı topraklarına saldırması ve Balkan milletlerini isyana kışkırtmaları üzerine Osmanlı-Rus Savaşı çıktı (1768).

• Osmanlı-Rus Savaşı 6 yıl sürdü.
• Ruslar, Eflak, Boğdan ve Kırım'ı işgal ettiler.
• Ruslar, Baltık Denizi'ndeki donanmalarını Mora'ya kadar indirdiler. Mora halkını isyana teşvik ettiler. Mora'da çıkan isyanı Osmanlı Devleti bastırdı.
• Bu gelişme üzerine, Rus donanması, Çeşme limanına yaptığı bir baskınla Osmanlı donanmasını yaktı (1770).

Rus donanması hangi güzergâhı izleyerek Çeşme’de Osmanlı donanmasını yakmıştır?
Grek Projesi Nedir?
Projeye göre Türkler Avrupa’dan atılacak, İstanbul merkez olmak üzere bir Rus prensinin yönetiminde Grek Devleti kurulacaktı.

Dakya Projesi Nedir? Eflâk-Boğdan ve Besarabya’da yani Dinyester ve Tuna Nehirleri arasında Dakya adıyla Rusya ve Avusturya’ya bağımlı bir devlet kurulacaktı.


Grek Projesi

• Rus prensi Potemkin'in "Doğu Sisteminin Büyük Planı" adıyla tanımladığı Osmanlı Devleti'ni yıkma projesidir.

Projeye göre; Türkler Avrupa'dan atılacak, İstanbul merkez olmak üzere bir Rus prensin yönetiminde Grek Devleti kurulacaktı. Rus Çariçesi II. Katerina, torununa Bizans'ın kurucusu Konstantin adını vermişti.
Dakya Projesi

• Rusya ve Avusturya arasında Osmanlı topraklarını paylaşmak amacıyla hazırlanan projedir.
• Projeye göre, Eflak-Boğdan ve Beserabya'da (Tuna ve Dinyester arasında) Dakya adıyla bir devlet kurulacaktı.

Küçük Kaynarca Antlaşması için tıklayınız.